Prawnik na Wrotkach

Konstytucja c.d.

Witam na kolejnym etapie naszej podróży przez Konstytucję. Artykuły 20-23 stanowią podstawę ustroju gospodarczego i praw z nim związanych Rzeczypospolitej Polskiej.

Art. 20

Społeczna gospodarka rynkowa oparta na wolności działalności gospodarczej, własności prywatnej oraz solidarności, dialogu i współpracy partnerów społecznych stanowi podstawę ustroju gospodarczego Rzeczypospolitej Polskiej.

Art. 21

1. Rzeczpospolita Polska chroni własność i prawo dziedziczenia.

2. Wywłaszczenie jest dopuszczalne jedynie wówczas, gdy jest dokonywane na cele publiczne i za słusznym odszkodowaniem.

Art. 22

Ograniczenie wolności działalności gospodarczej jest dopuszczalne tylko w drodze ustawy i tylko ze względu na ważny interes publiczny.

Art. 23

Podstawą ustroju rolnego państwa jest gospodarstwo rodzinne. Zasada ta nie narusza postanowień art. 21 zasada ochrony własności i art. 22 zasada wolności gospodarczej.

Każdy z powyższych artykułów może być rozpatrywany oddzielnie, jednak - moim zdaniem - należy je analizować jako grupę, gdyż dopiero łącznie przedstawione są w stanie w jasny sposób zobrazować kręgosłup ekonomii państwa polskiego.

Tak więc, w pierwszej kolejności cały system opiera się na gospodarce rynkowej i wolności działalności gospodarczej oraz ochronie własności prywatnej. Ochroną własności zajmuje się już dokładniej artykuł następny. Jednak, jak wiadomo, bez jej ochrony trudno o rozwój i zachętę dla społeczeństwa do inwestowania i pracy. Prawodawca umieścił celowo te założenia tak blisko początku Ustawy Zasadniczej.  Jest to wyrazem tego, jak ważne są one dla życia państwa i narodu, i wskazaniem celu na przyszłość.

Od razu należy tu położyć akcent na ograniczenia, jakie zostały wprowadzone w zakresie ochrony własności prywatnej, ale i, jak patrzymy na kolejne dwa artykuły, w obrębie wolności działalności gospodarczej oraz ochronę, która też stanowi swoiste ograniczenie dla innych typów działalności gospodarstw rodzinnych. Ustawodawca rozumie, że ograniczenie tej palety praw może być tylko umotywowane bardzo ważnymi powodami natury ogólnospołecznej i dla tzw. wspólnego dobra i nastąpić tylko w jasno i dokładnie opisanych granicach. Konstytucja jednak jest z zasady aktem krótkim i zwięzłym, dlatego też następuje przekierowanie do aktów prawnych niższego rzędu, które mają za zadanie doprecyzować to, co w Ustawie Zasadniczej tylko zarysowano.

Te cztery artykuły stanowią podstawę i przyczynę wielu innych aktów prawnych, z jakimi każdy z nas spotyka się na co dzień, od ustaw podatkowych i dotyczących swobody działalności gospodarczej po ustawy o wywłaszczeniu czy ochronie określonych sektorów rolnictwa.

W kolejnym odcinku z serii poruszymy kwestie związane z prawem pracy.