Zmarł bródnianin

Nie żyje Jan Olszewski, były premier Rzeczpospolitej Polskiej, obrońca opozycjonistów w procesach politycznych w okresie PRL, współtwórca pierwszego statutu „Solidarności”, uczestnik obrad Okrągłego Stołu, doradca prezydentów Lecha Wałęsy i Lecha Kaczyńskiego, bródnianin.

Jan Olszewski nie ukrywał swojego pochodzenia z Nowego Bródna. Był z niego dumny. Urodził się w 1930 roku w rodzinie kolejarza, a przez matkę spokrewniony był z patronem jednej z praskich ulic, działaczem ruchu robotniczego, Stefanem Okrzeją. W domu przy ulicy Poborzańskiej 21 spędził całe dzieciństwo i młodość. W czasie wojny działał w drużynie Zawiszy Szarych Szeregów. Brał udział w Powstaniu Warszawskim.

Po wojnie, jako uczeń Liceum im. Leopolda Lisa-Kuli i członek młodzieżowego koła PSL na Bródnie, zaangażowany był w kampanię wyborczą Stanisława Mikołajczyka. Po ukończeniu prawa na Uniwersytecie Warszawskim pracował najpierw w Ministerstwie Sprawiedliwości a następnie w Polskiej Akademii Nauk. Jednocześnie nawiązał współpracę z redakcją słynnego czasopisma „Po prostu”. To wtedy założył sobie, że wszelkimi siłami będzie dążył do powrotu wolnej Polski, takiej, jaką pamiętał z dzieciństwa. Postanowił kierować się w życiu zasadą niegodzenia się na zło i porządek narzucony Polakom po 1945 roku.

Tej zasadzie był wierny całe życie, broniąc w latach 60. w procesach politycznych Melchiora Wańkowicza, Jacka Kuronia i Karola Modzelewskiego, współtworząc w 1975 r. skierowany do Sejmu „List 59”, protestujący przeciwko zmianom w Konstytucji PRL, uczestnicząc w zakładaniu Komitetu Obrony Robotników oraz Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela, współtworząc statut NSZZ „Solidarność” i występując w latach 1984-85 z upoważnienia prymasa Józefa Glempa jako oskarżyciel posiłkowy zabójców księdza Jerzego Popiełuszki.

Był uczestnikiem rozmów Okrągłego Stołu, a w 1990 roku został współzałożycielem i fundatorem Polskiej Fundacji Katyńskiej. Po wstąpieniu do Porozumienia Centrum, rozpoczął ścisłą współpracę z Lechem Wałęsą. Współtworzył program wyborczy przyszłego prezydenta i został członkiem jego Komitetu Doradczego. Uzyskał mandat posła i pracował w Komisji Konstytucyjnej Zgromadzenia Narodowego.

W uznaniu zasług dla opozycji antykomunistycznej, w grudniu 1991 roku Jan Olszewski został powołany na urząd premiera. Jako szef rządu dążył do dekomunizacji w Ministerstwie Obrony Narodowej, Ministerstwie Spraw Wewnętrznych, Urzędzie Ochrony Państwa i Policji. Te plany napotkały jednak na ogromny opór. Jan Olszewski przysporzył sobie w ten sobie wielu wrogów. 4 czerwca 1992 roku jego rząd został obalony.

Wówczas wystąpił z Porozumienia Centrum i założył Ruch dla Rzeczpospolitej. Wybrany do Sejmu był posłem III i IV kadencji (1997-2005). Pełnił też funkcję zastępcy przewodniczącego Trybunału Stanu, a 10 kwietnia 2006 roku został doradcą prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego.

W 2008 roku rada Polskiej Fundacji Katyńskiej przyznała mu Medal Dnia Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej. Rok później Jan Olszewski został odznaczony przez prezydenta Lecha Kaczyńskiego Orderem Orła Białego.

Był postacią nieszablonową - konsekwentnie trzymając się swoich zasad, które, jak podkreślał, wyniósł z rodzinnego domu na Bródnie, potrafił rozmawiać z reprezentantami najróżniejszych środowisk. Będąc warszawiakiem z prawego brzegu gościł w 2017 r. na łamach naszej gazety jako bohater 17. części cyklu „Historia Praskich Rodów”, zatytułowanej „Rodzina Olszewskich”. Był już wtedy ciężko chory, ale zgodził się udzielić wywiadu przez telefon. Te wielogodzinne telefoniczne rozmowy i jego ciepły głos na zawsze pozostaną w naszej pamięci.