Leximus radzi

W świetle prawa

W poprzednim artykule prowadzone były rozważania na temat podstaw odpowiedzialności przedsiębiorstwa wykonującego budowę metra warszawskiego (zakładu górniczego) oraz postępowania ugodowego, dotyczącego naprawnienia szkody. Po raz kolejny warto podkreślić, że dopiero wyczerpanie drogi postępowania ugodowego uprawnia poszkodowanych do skierowania sprawy na drogę postępowania sądowego.

Właścicielom lokali zagrożonych budową II linii metra w Warszawie przysługują dwa podstawowe roszczenia:

- roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem, czyli stanu sprzed rozpoczęcia prac,

- roszczenie o zapobieżenie szkodom.

Przywrócenie stanu zgodnego z prawem może w szczególności nastąpić w naturze, czyli np. poprzez dostarczenie przez odpowiedzialnego za szkodę: gruntów, obiektów budowlanych, urządzeń, lokali, wody lub innych dóbr tego samego rodzaju. Właścicielom lokali położonych w strefie budowy metra przysługuje także prawo do samodzielnego przywrócenia stanu sprzed rozpoczęcia prac za zapłatą odszkodowania. Na taki sposób naprawienia szkody musi wyrazić jednak zgodę wykonawca metra. W takim wypadku wysokość odszkodowania ustala się z uwzględnieniem wartości uzasadnionych nakładów.

Ustawa Prawo geologiczne  i górnicze stanowi, iż regulacje dotyczące naprawiania szkód, przedstawione w niniejszym i poprzednim artykule, stosuje się odpowiednio do zapobiegania takim szkodom. Właściciele lokali powinni, po pierwsze, uprawdopodobnić, że zagraża im bezpośrednia szkoda; po drugie żądać, aby wykonawca metra warszawskiego przedsięwziął środki niezbędne do odwrócenia grożącego niebezpieczeństwa. Trzeba jednak zwrócić uwagę, że w przypadku tego roszczenia, obowiązek podjęcia faktycznych działań związanych z tym zapobieżeniem będzie częściej spoczywać na zagrożonym (np. wykonanie stosownych robót budowlanych). Natomiast powinnością zakładu górniczego będzie tylko pokrycie kosztów realizacji tego obowiązku.

 Przy tak poważnych pracach górniczych towarzyszących budowie metra w terenie gęsto zaludnionym, zdarza się, że już w trakcie budowy, a przed jej zakończeniem (kiedy nie można jeszcze wytoczyć powództwa o przywrócenie stanu poprzedniego), dochodzi do przypadków, w których konieczne jest podjęcie działań w celu natychmiastowego zapobieżenia szkodzie. Szkody wyrządzone ruchem zakładu górniczego często bowiem przybierają taką postać, że niezbędne staje się niezwłoczne podjęcie prac budowlanych, które pozwolą odwrócić grożące niebezpieczeństwo ich wystąpienia. Typowym przykładem może być szkoda polegająca na zaniku wody lub utracie jej przydatności, ale dotyczy to również uszkodzeń budynków i lokali. W takim przypadku ustawodawca przychodzi nam z pomocą, stwierdzając, że stosuje się odpowiednio przepisy Ustawy Kodeksu Postępowania Cywilnego o postępowaniu zabezpieczającym. Działając w oparciu o powyższe regulacje nie można jednak doprowadzić do definitywnego zaspokojenia roszczenia powstałego wskutek wyrządzenia szkody przez wykonawcę metra. Unormowania te mają służyć jedynie doraźnemu rozstrzygnięciu niektórych problemów, mogących pojawić się, zanim nastąpi ostateczne orzeczenie o losie dwóch podstawowych roszczeń. Po złożeniu wniosku, w którym należy podać i uprawdopodobnić okoliczności uzasadniające żądanie zabezpieczenia, sąd może wydać zarządzenie tymczasowe, w którym powinien oznaczyć przedmiot sprawy oraz sposób i zakres zabezpieczenia, stosując w razie potrzeby kilka sposobów zabezpieczenia.

Na koniec wywodów dotyczących odpowiedzialności wykonawcy metra za szkody powstałe w wyniku prowadzonych prac, należy stwierdzić, że roszczenia o naprawienie takiej szkody przedawniają się z upływem 5 lat. Bieg przedawnienia rozpoczyna się dopiero w momencie, w którym szkoda została dostrzeżona. Dla osób, których lokale lub budynki ucierpią lub już ucierpiały na skutek prowadzonych przy budowie metra prac, na pewno przydatna będzie informacja, że istnieje możliwość wniesienia przeciwko wykonawcy wspólnego pozwu. Takie zintegrowane działania mieszkańców mogą okazać się dużo skuteczniejsze, a przede wszystkim tańsze niż indywidualne próby uzyskania odszkodowania. Przy tak skomplikowanej materii, jaką są szkody związane z budową metra warto skorzystać z pomocy profesjonalistów, których zaangażowanie znacznie zwiększy szanse na uzyskanie adekwatnego odszkodowania.