Rok Sebyły na Mazowszu

„Żył w okrutnych czasach; w krainę marzeń uciekał twórczością” – tymi słowami najkrócej scharakteryzowano Władysława Stefana Sebyłę na konferencji w Sejmie 28 listopada. Było to zwieńczenie Roku Sebyły na Mazowszu, obchodzonego w 110. rocznicę jego urodzin. Z tej okazji m.in. odsłonięto tablicę pamiątkową, wmurowaną na fasadzie kamienicy przy ul. Brzeskiej 5, w której Władysław Sebyła mieszkał wraz z żoną  Sabiną i synem Witoldem.

Władysław urodził się 6 lutego 1902 roku w Kłobucku. Oprócz pisania wierszy (pierwszy – już w 1910 roku), rzeźbił, malował, grał na skrzypcach. Wraz z 7 kolegami wziął udział w pierwszym Powstaniu Śląskim, walczył w wojnie polsko-bolszewickiej w 1920 roku. W 1921 roku zdał maturę i rozpoczął studia na Wydziale Mechanicznym Politechniki Warszawskiej; po roku przeniósł się na Wydział Filozoficzny Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie studiował polonistykę. W czasie studiów należał do grupy literackiej „Złocień”, wraz z m.in. Konstantym Ildefonsem Gałczyńskim i Włodzimierzem Słobodnikiem. W 1927 roku, wraz z Aleksandrem Maliszewskim, wydał zbiór wierszy „Poezje”). Przed ukończeniem studiów został wzięty do wojska na 2 lata, do szkoły podchorążych Rezerwy Piechoty w Krakowie. Latem 1929 roku powrócił do Warszawy. Przyłączył się do grupy młodych poetów „Kwadryga”; z czasem został redaktorem naczelnym. Redakcja „Kwadrygi” mieściła się przy ul. Wilczej 21, w mieszkaniu Władysława i Sabiny Sebyłów. W 1932 roku rodzina przeprowadziła się do mieszkania rodziców Sabiny – przy ul. Brzeskiej 5 m. 5. Tu odbywały się wieczory autorskie Kwadrygantów. Od 1935 roku Władysław prowadził w Polskim Radiu „Kwadrans literacki”. W listopadzie 1938 r. został odznaczony przez Akademię Literacką  Złotym Wawrzynem za wybitną twórczość literacką.

W maju 1939 roku powołany został na ćwiczenia wojskowe do Pułtuska, 28 sierpnia przydzielony do 13. Pułku Piechoty, a następnie z częścią rezerwistów odkomenderowany dla uzupełnienia stanu osobowego Korpusu Ochrony Pogranicza. Rodzina długo nie miała wiadomości od Władysława. 2 stycznia Sabina dostała kartę pocztową z obozu jeńców w Starobielsku; drugi – ostatni – list z datą 9 marca otrzymała 29 kwietnia 1940 roku. Tu ślad po poecie się urywał. Dopiero w 1990 roku, dzięki odtajnieniu dokumentów radzieckich, zaczęła wypływać prawda o śmierci podporucznika rezerwy Władysława Sebyły. Odnaleziono akta NKWD nr 3168, w których widnieje nazwisko Sebyła. Został zamordowany wiosną 1940 roku w Charkowie Piatichatkach, jako jeden z 3168 jeńców.

Po wojnie przestano publikować jego utwory i pomijano go w podręcznikach. Aby ocalić od zapomnienia postać i dorobek twórczy Władysława Sebyły, Towarzystwo Historyczne im. Szembeków, od 1985 roku zorganizowało wiele spotkań na temat życia poety i jego twórczości oraz ogłosiło konkurs literacki jego imienia. Wydany w 2012 roku przez Mazowieckie Centrum Kultury i Sztuki tom „Ukryta prawda” zawiera obszerny wybór wierszy, ze zbiorów z lat 1930, 1934, 1938 oraz przekłady poezji Sergiusza Jesienina, Aleksandra Puszkina, Vincenta Muselli i Francoise Mauriaca.
Od 12 grudnia w Muzeum Literatury można oglądać wystawę „Władysław Sebyła Nokturn 1940”

K.