Ulice Pragi i Targówka

Ulica Kamienna

Bohaterkę naszej dzisiejszej opowieści z pewnością możemy zaliczyć do grona prawie całkowicie nieznanych praskich ulic. Kamienna łączy na Nowej Pradze ulicę 11 Listopada z ulicą Szwedzką. Słowa "łączy" użyłem tu na wyrost, gdyż właściwie niesposób jest skręcić samochodem z Kamiennej w ul. 11 Listopada. Dosłownie kilka metrów przed ul. 11 Listopada jezdnia niespodziewanie się kończy. Oczywiście utrudnienia te nie dotyczą niektórych kierowców, którzy niezważając na krawężniki, chodnik dla pieszych, trawnik i swój własny samochód przejeżdżają tędy skracając sobie drogę. Nie zmienia to jednak faktu, że dziś Kamienna ma status sennej, wewnątrzosiedlowej uliczki, której zabudowa składa się z luźno rozrzuconych, dominujących w wyglądzie ulicy bloków mieszkalnych oraz kilku przedwojennych domów skupionych na krańcach Kamiennej.

Kamienna należy do grona ulic Nowej Pragi, osady, dziś dzielnicy, założonej w latach 60-tych XIX wieku z inicjatywy Ksawerego Konopackiego. Jednak interesująca nas ulica powstała trochę później ( nie uwzględniają jej jeszcze plany tego rejonu sporządzone ok. 1865 r. ). Czas wytyczenia dzisiejszej Kamiennej należy w przybliżeniu określić na rok 1875. Wtedy to też część nowopraskich terenów została przejęta przez rosyjskie władze wojskowe, o czym świadczą zachowane do dziś zabytkowe budynki koszar. Najwcześniejszym ustalonym śladem potwierdzającym istnienie ulicy jest zezwolenie budowlane wydane w 1881 roku dla Feliksa Skrzędzielewskiego, dzięki któremu mógł on wznieść murowaną oficynę na posesji nr 8. Aż do 1891 roku, czyli do chwili przyłączenia Nowej Pragi do Warszawy, ulica nosiła nazwę Niecała. W owym roku otrzymała miano "Kamienna".

Kamienna sąsiaduje z takimi uliczkami jak Letnia, Stolarska, czy Świeża. Te niewielkie ulice, położone na północnym skraju Nowej Pragi, od zawsze posiadały peryferyjny charakter nawet w stosunku do reszty obszaru niezamożnej dzielnicy. Przeważała tu najwyżej piętrowa zabudowa drewniana i niewielkie murowane oficyny. Po wojnie ustąpiła ona miejsca nowym blokom mieszkalnym, które na szczęście pojawiły się na Nowej Pradze tylko tutaj. Kilka powstałych przed 1939 rokiem solidniejszych kamienic dotrwało do dziś. Przy ul.Kamiennej 1 zachowała się narożna, trzypiętrowa kamienica z ok.1930 roku (obecny jej adres to 11 Listopada 54). Co ciekawe, ta dawna posesja Apolonii Kobyleckiej (tudzież Kobyłeckiej, gdyż pojawia się i taka wersja nazwiska ) przeszła tuż przed 1914 rokiem na własność praskiej parafii św.Floriana. Nie wiadomo dokładnie jak długo do niej należała. Otwartym pozostaje też pytanie na jaki cel praska parafia ją nabyła lub otrzymała. Jednym słowem, kolejna praska zagadka do wyjaśnienia.

Na drugim krańcu ulicy, tuż przed ulicą Szwedzką, stoi ciąg kamienic o niezwykle kolorowych elewacjach. Są to posesje o numerach 14-20, które przed stu laty były własnością sukcesorów rodziny Zyznowskich. Badacz dziejów stolicy, Jarosław Zieliński, hipotetycznie określa je jako domy składowe, które powstały w latach 20-tych XX wieku. Dziś mieszczą one m. in. jeden z praskich hoteli. W zeszłym roku odświeżono elewacje nadając im bogatą kolorystykę przez co domy te wyróżniają się na tle nieodnawianych okolicznych kamienic i bloków mieszkalnych. Z posiadaczy nieruchomości przy Kamiennej warto wymienić jeszcze rodzinę Szufladowiczów, która miała w swym posiadaniu posesję nr 13 co najmniej od 1891 r., aż do lat 30-tych. Tuż przed 1900 rokiem nabyli oni także sąsiednią działkę nr 15. Najpierw nieruchomościami władał Ludwik, a potem Józef Szufladowicz. Przez długi czas, do lat 20-tych, posiadaczami posesji nr 2 i 4 byli Kobyłeccy. Przed stuleciem przy ulicy Kamiennej istniało 19 posesji, z których zdecydowana większość była własnością chrześcijan.

Na zakończenie zastanówmy się jeszcze nad pochodzeniem nazwy ulicy. Dlaczego "Kamienna" ? Co decydowało o tym, że władze miejskie nadały właśnie tą nazwę w 1891 r.? Kamieniołomów tu nie było, hipotezy o istniejących tu warsztatach kamieniarskich, które obsługiwały pobliskie cmentarze także nie należy traktować poważnie. Może ulica posiadała jako jedna z pierwszych w tym rejonie kamienny bruk ? Brzmi to realnie, ale przeczą temu fakty. Ulica, występująca już jako Kamienna, nie posiadała bruku jeszcze w 1898 roku. W jednym z ówczesnych artykułów prasowych, opisującym prace brukarskie na niektórych nowopraskich ulicach, czytamy: "Nie uczyniono też nic zupełnie dla ulicy Kamiennej, która pod względem sanitarnym znajduje się w stanie okropnym. Ulica Kamienna jest już zabudowaną, a nieczystości nie mając innego odpływu ze wszystkich stron spływają na środek ulicy, tworząc olbrzymie bagnisko cuchnącego błota, które podczas deszczu tamuje drogę przechodniom." Czyżby więc nazwa ulicy pochodziła z przypadku ?