NoveKino Praha

Targowa jak wielka galeria, czyli tropem ściennych reklam

Reklamy namalowane na ścianach kamienic to coraz rzadsza pamiątka z PRL. Kilkanaście takich malowideł powstało na Pradze. Reklamy "Fotonu", "Jubilera" i "Muchozolu" są jeszcze dobrze widoczne, po innych zostały ślady. Zbieraniem informacji na ich temat zajmują się prascy pasjonaci, którzy proszą czytelników NGP o pomoc.

PRLowskie ścienne reklamy cenione są dziś nie tylko z powodu nostalgii. Wiele z nich to grafika użytkowa na wysokim poziomie. Przykładów nie trzeba szukać daleko. Reklama zakładu Poldrób, tzw. jajo, na ścianie kamienicy przy ul. Grochowskiej 215, uważana jest za pierwszą tego typu instalację przestrzenną. W latach 70. XX wieku w założeniach urbanistów miejskich, a może bardziej w marzeniach, Targowa miała być… deptakiem. Nic więc dziwnego, że przy tej arterii znajdowało się aż dziewięć wielkoformatowych reklam wymalowanych na pustych ścianach oficyn. Wybraniem odpowiedniego miejsca zajmował się zespół urbanistów miejskich. Projektowali je natomiast absolwenci wyższych szkół plastycznych.

Największe praskie reklamy
Pod względem wielkości rekordzistami były reklamy namalowane na ścianach kamienic przy Targowej 62 oraz Targowej 14. Tę pierwszą ze swoich okien musieli widzieć przez co najmniej trzy dekady mieszkańcy kamienicy przy Ząbkowskiej 4. Od 1957 roku na jeszcze nie otynkowanej ścianie widniała wielka plansza, zachęcająca do zakupów w PDT Praga, a następnie po otynkowaniu, przez lata 70. widniały tam symbole takich zakładów jak FSO, Unitra i Pollena, m.in. wielka szminka. Ostatnią i chyba najbardziej rozpoznawalną reklamą z tej lokalizacji był ogromny czerwony polonez namalowany na początku lat 80. XX wieku.

Niewątpliwie największą powierzchnię zajmowała reklama Totalizatora Sportowego na ścianach oficyn Targowej 14. To zespół kamienic, który jako jedyny obecnie w Warszawie ma aż cztery podwórka. Nawet dziś z odpowiedniej perspektywy, mimo wyblakłej farby i odpadających tynków, można rozszyfrować napis: "Totolotek - naszą grą". Całość uzupełniają wielkie, białe ponumerowane "szczęśliwe" kule. Był on doskonale widoczny dla podróżujących pociągami z Dworca Warszawa Wschodnia w stronę Powiśla.

Szukamy informacji
Totalizator Sportowy to często reklamowane przedsiębiorstwo, zarówno na ścianach, jak i za pomocą neonów. Na murach kamienic ogłaszała się firma o podobnym, jeśli nie identycznym profilu (aby nie użyć słowa konkurencyjna) czyli Polski Monopol Loteryjny. W pamięci wielu prażan jest na pewno zielona koniczynka, symbol szczęścia, widniejąca na ścianie domu przy ul. Targowej 12 od strony ul. Skaryszewskiej. Koniczynka dotrwała do lat 90. XX wieku, kiedy to zaczęły zakrywać ją billboardy. Dziś w tym miejscu widnieje kolorowa instalacja "Shapes of colours". Widziane z okien pociągu

Z myślą nie tylko o przechodniach, ale i pasażerach pociągów, wybrane były ściany pod reklamy firm z innych branż. Ciągle doskonale widoczne są reklamy Fotonu – wolskich zakładów produkujących błony fotograficzne oraz Jubilera, która zachęca nas do kupna zegarów, zegarków i budzików. Dziś Foton i Jubiler to niemal symbole tej części Starej Pragi. Co więcej, grafika tych reklam wykorzystywana jest w produkcji unikalnych warszawskich gadżetów.

Mniej szczęścia miały pozostałe praskie malowidła. Reklama środków sanitarnych Muchozol (Targowa 22 od ul. Kijowskiej), mimo zaawansowanej łuszczycy jest jeszcze do odszyfrowania. Z kolei wraz z wyburzonym budynkiem Brzeska 3, na którego miejscu dziś stoi biurowa atrapa z adresem Kijowska 3, zniknęła kolorowa reklama Margaryny Palma. Pozostałe reklamy zostały zamaskowane przez dostawione w latach 70. i 80. plomby. Zakryły one ogromną reklamę aparatów fotograficznych, widniejącą na wschodniej ścianie kamienicy z adresem Targowa 39. Dziś widoczne są czarne okręgi na białym tle, które rozchodziły się od obiektywu aparatu. Na szczęście, reklama zachowała się na kilku archiwalnych zdjęciach.

Z Targowej 84 widoczny był napis informujący konsumentów: "PKO radzi", zasłonięty przez 10-piętrowy blok z adresem Targowa 80/82. Dziś pozostała po nim ledwo widoczna litera P.

Apel do mieszkańców:
Czy pamiętają Państwo wielkie reklamy na ścianach? A może takie malowidło istniało na Państwa kamienicy? Prosimy o wszelkie informacje z nimi związane (daty powstania i zamalowania, archiwalne zdjęcia, informacje o autorach malowideł, ciekawostki, itd). Informacje posłużą do stworzenia trasy wycieczki szlakiem praskich reklam wielkoformatowych, publikacji oraz wystawy.

Adresy praskich reklam ściennych: Targowa 12, Targowa 14, Targowa 15, Targowa 22, Targowa 27, Targowa 39, Targowa 62, Targowa 84, Brzeska 3 (Dziś Kijowska 3), ul. Grochowska 215, al. Waszyngtona (przy Rondzie Wiatraczna).

Informacje prosimy przysyłać do redakcji portalu twoja-praga.pl: praga@twoja-praga.pl lub warsoff@gmail.com Kontakt telefoniczny: 507 054 381.

Autorzy:
Katarzyna Chudyńska - Szuchnik (Warsoff - Alternatywne Zwiedzanie Warszawy),
Tomasz Jarosz (twoja-praga.pl)